شهرستان بابل کاری از کوک دانلود
بابل یکی از شهرستان های استان مازندران است که با ۱۴۳۱ کیلومتر مربع مساحت ، در قسمت مرکزی استان واقع است. این شهرستان دارای ۲ شهر به نام های بابل و امیر کلا و ۳ بخش به اسامی بخش مرکزی ، بخش بند پی شرقی ، بند پی ربی و همچنین ۱۰ دهستان است .
شهرستان بابل دارای ۶۱۳ روستا و آبادی است . ۶ دهستان در بخش مرکزی ، ۲ دهستان در بخش بند پی شرقی و ۲ دهستان نیز در بخش بند پی غربی استقرار یا فته اند.
تقسیمات سیاسی:
بخش مرکزی شهرستان به مرکزیت شهر بابل شامل دهستان های بابل کنار – فیضیه – گنج افروز – گتاب کاری پی لاله اباد و شهر امیر کلا.بخش بند پی شرقی به مرکزیت گلوگاه و دهستان های سجاد رود و فیروزر جاه.بخش بند پی غربی به مرکزیت خوش رود پی و دهستان های خوش رود و شهید و آباد. شهرستان بابل از شمال به شهرستان بابلسر، از مشرق به شهرستان قائم شهر و سواد کوه، از جنوب به کوهپایه ها و دامنه های شمالی رشته کوه های البرز و از مغرب به شهرستان آمل محدود است.
بنا به روایات و نوشته های مورخان ، شهر بابل امروزی شهری بود نزدیک دریا، پاک و مقدس و با توجه به نفوذ دین زردشت در دوران باستان بومیان آن را « مه میترا» یا جایگاه میترای بزرگ، معبد یا آتشکده بزرگ میترا می نامیدند. در اواخر قرن سوم هجری مورخان اسلامی از مامطیر به عنوان یکی از شهرهای طبرستان نام برده اند. « مامطیر» از نیمه دوم قرن هشتم هم زمان با فرمانروایی سادات مرعشی به « بارفروشده» و اواخر دوره صفوی به « بارفروش» تغییر یافت. در زمان صفویه عمارت های زیبایی در این شهر ساخته شد. در سال ۱۳۱۱ به مناسبت مجاورت « بابل رود » که در غرب این شهر جریان دارد، « بابل » نامیده شد.
پیشینه تاریخی شهر بابل:
غالب پژوهشهای انجام گرفته در ارتباط با تاریخ شهر بابل بر این عقیده اند که شهر بابل کنونی همان مه میترای باستانی است. قطعیت این نظر به دلایلی اشتباه وجود دارد. پژوهشگرانی که هر دو شهر را یکی دانستند معتقدند مه میترایی باستانی در بیست کیلومتری شهر بابل کنونی است و اینکه دو شهر با بیست کیلومتر فاصله را یکی بدانیم با توجه به ساختار و سازمان قضایی ویژه شمال که پراکندگی سهام نقاط شهری توسط تا نسبتا بزرگ وجه مشخصه آن است امری نادرست خواهد بود . در مورد تشکیل گیری شهر بابل برای اولین بار در سال ۸۸۱ هجری قمری ظهیر الدین مر عشی در تاریخ رویان ، از دهی به نام بارفروش ده نام برده است . این ده درهمین مکانی واقع بوده که امروزه شهر بابل است لذا می توان آنرا هسته اولیه بابل کنونی به حساب آورد .
مرآه البلدان (از کتب معتبر دوره قاجار) نیز بنای اولیه شهر بارفروش را در دوره صفویه می داند که با تاریخ فوق همخوانی دارد زمانی که مرعشی از شهر بابل نام برد ، سلسله سادات مرعشی حاکم در مازندران آخرین سالهای حکومت خود را در این منطقه میگذراند تا اینکه در سال ۱۰۰۶ ه.ق اخرین انها به طور کامل حکومت مازندران را به شاه عباس صفوی واگذار کرد .تا پیش از دوره صفوی بابل کنونی ،محل آب بندان کوچکی بود (که پشت آن اسنخر مانندی شکل گرفته بود ) زارعان نواحی مجاور آنجا آب مزارع خود را تقسیم می کرده اند . این سد در محله کنونی آستانه واقع بود .اطراف سد را جنگل و مزارع فرا گرفته بود و تپه ای نیز در آن قرار داشت که سطح تپه مناسب برای فعالیت کشاورزی نبوده و بعنوان محل استراحت انبار ابزار و محصولات و خرید و فروش از آن استفاده می شد و شهرها و روستاهای اطراف را به هم پیوند می داد . لذا هفته بازاری در آنجا تشکیل شد و ساکنان مناطق مجاور در روزهای پنج شنبه کالاهای بازار بر نیاز خود را برای مبادله و فروش به این بازار هفتکی می آورند ، با شرایطی که به لحاظ قضایی . فرهنگی پیش امد و وجود مقبره امازاده به نام قاسم ، این مکان کم کم جمعیتی متراکم شد و دهی در همین محل با نام بار فروش شکل گرفت بنا بر این هسته اولیه شهر بابل در محل آستانه و پنج شنبه بازار فعلی به وجود آمدند و علل شکل گیری آن عبارت بود از وجود سد و تپه، مرکزیت کشاورزی ، قرار داشتن در محل تقاطع شهر ها و سپس شکل گیری . پنج شنبه بازار و امامزاده قاسم.
روند گسترش شهر :
دوره اول:
در این دوره که شامل سالهای قرن هشتم هجری تا اول قاجاریه است ، هسته اولیه شهر شکل گرفته بود وتا اوخر قاجار ، به صورت حلقوی تکامل پیدا کرده است ، این بافت از زیبایی های هنر و معماری منحصر بفردی برخوردار است . بافت جدید این دوره از تعدادی محله و زیر محله تشکیل شده است و دارای عناصر کالبدی شهری مهم است . آنچه در این بافت مهم است آن ارتباط و انسجام کالبدی بین عناصر و فضاهای شهری است .
دوره دوم:
این دوره شامل سالهای ۱۳۴۵-۱۳۰۰ است . در این دوره که از دوران حکومت رضاخان شروع می گردد در شهر تغییراتی اساسی ایجاد شده ، بطوری که این تغییرات در فرهنگ و اقتصاد کالبد شهر تأثیر گذاشته است . کالبد شهر از حالت سنتی و توسعه تدریجی خارج شده و انسجام و ارتباط مطلوب فضاهای شهر و محلات شهر را از بین برده است . در این دوره بناهایی متأثر از معماری قدیم ایران و اروپای باستان شکل گرفته که دارای زیبایی و جلوه خاص است ، این نوع معماری بوسیله متخصص آلمانی مقیم شهر بابل در ساختمانهای دولتی مانند شهربانی ، بابل ، شهرداری ، اداره پست ، آموزش و پرورش بکار گرفته شد . در این دوره شهر بابل بصورت حلقوی رشد نموده و بر پیرامون حلقه اول شکل گرغته است .
دوره سوم:
شامل سالهای ۱۳۵۵- ۱۳۴۵ است . در این دوره اولین طرح جامع بابل تهیه گردید . در این طرح توسعه شهر بابل مطابق با استراتژی خاص تعین شده بود ، در این دوره شهر بابل مطابق با روند توسعه پیشنهادی بصورت حلقوی – خطی رشد پیدا کرد که شکل حلقوی آن در طول هسته اولیه شهر و گسترش خطی آن در امتداد رودخانه بابل رود بوده است .
دوره چهارم : این دوره شامل سالهای بعد از رخداد انقلاب اسلامی است . با توجه به شرایط خاص انقلابی و عدم تمرکز سطوح تصمیم گیری بر روی اجرای برنامه ها ، سیل عظیم مهاجران روستای به شهر بابل را به همراه داشته است . این مهاجرین در حاشیه شهر بویژه در جنوب ، جنوب شرقی و جنوب غربی بابل ساکن شدند که بدنبال خود گسترش خودرو و پراکنده را در اطراف بابل بوجود آوردند .
ویژگیهای کلی بافت قدیم شهر:
این بافت از کوچه های پیچ در پیچ و باریک تشکیل شده و شامل محله های قدیمی شکل گرفته در اطراف بازار است . در این بافت قطعات تفکیکی به طور نا منظم و به تبعیت از عوراض طبیعی زمین و حد مالکیت ها شکل گرفته است . فرم ساخت و سازها بسیار متنوع است . هر محله دارا ی مرکزیتی است که تکیه ، مسجد یا حسینیه اکثراً به همان نام در کنار میدان مرکزی دارد. میادین فوق با یکمحور اصلی سراسر بهم متصل شده اند .کوچه های متعددی از این محور منشعب گردیده و دسترسیواحد های مسکونی واقع در دل بافت را تامین می نماید.
از نگاهی دیگر به مجموعه شهر قدیمی بابل از چند محله و زیر محله تشکیل شده است . مجموعه مزبوردر مرکز شهر قرار گرفته و عناصر گوناگون مانند مسجد، کاروانسرا، تیرچه و راسته بازار های گوناگون درآن دیده می شود . به طور کلی سیر شکل گیری بافت قدیم بابل در امتداد محور اقتصادی فرهنگی که از نظر سلطنتی شروع شده و از سبزه میدانو بازار های اطراف مسجد جامع عبور کرده و راسته های بازار بین چهار شنبه پیش و چهار سوق و پنج شنبه بازار پشت سر میگذاردو به میدان کیاکلاختم میشود.
سازمان فضائی بافت قدیم شهر بابل بر اساس پیوند میان مراکز شهر از طریق گذرهای اصلی و فرعی است . گذرهای اصلی که محلات و مراکز آنها را بهم پیوند می دادند نامنظم است و در مسیر گذرها ،عناصر کالبدی و فضاهای شهری شکل گرفته است.
از جمله ویژگی های اساسی بافت قدیم بابل عبارتند از :
۱- همگنی از نظر مذهب ، منزلت اجتماعی و اقتصادی و استفاده از امکانات مشترک
۲- اهمیت مراسم مذهبی و تجلی کالبدی این اعتقادات بافت قدیم بصورت ایجاد تکیه ، حسینیه و مسجد
۳- استفاده از مصالح واقعاً بادوام
۴- پویائی عناصر موجود به ویژه بازارهایی با عملکرد غایب شهری
۵- ویژگیهای معماری چون ،سیستم دروگری و تمایل به مرکز در بناها ، استفاده از قومهای متنوع و قرینه در نمای بیرونی بنا ، استفاده از سردرهای بسیار زیبا
۶- قابلیت دسترسی بالای هر محله جهت رفع نیازهای خدماتی و اجتماعی
درنهایت افزایش بی رویه جمعیت بافت قدیم و خروج ساکنین بومی بافت قدیم توأم با نوسازی سریع و ناهماهنگی سبب ناهماهنگی فضائی و کالبدی در بافت قدیم طی سالهای اخیر شده است .
تاریخی بافت بابل :
۱- گنجینه بابل ۲- بقعه امامزاده قاسم ۳- مسجد جامع ۴- مسجد محدثین ( مقبره شیخ کبیر(
۵- تکیه سرحمام ۶- تکیه حصیرفروشان ۷- تکیه مرادبیک ۸- خانه اوصیا ۹- خانه نجفی ۱۰- حمام میرزا یوسف
بازارها و قلعههای قدیمی:
بابل ( بارفروش ) در قدیم مرکز خرید و فروش کالاهای شهرهای مختلف اطراف و مسیر تجاری کالاهای روسی بود رضاقلی میرزا در مسافرت خود به خوارزم درباره بارفروش ( بابل ) می نویسد : بافروش در قدیم دهی بوده است و بارهایی که با کشتی از حاجی ترخان به بندر مشهد سر می آوردند به آن دیه حمل کرده و می فروخته اند لهذا نام این قریه بارفروش ده شد بتدریج جماعتی از تجار در آن ساکن شدند و آباد شد.
ابت ( Abbott ) که در سال ۱۲۶۰ هجری قمری از بابل دیدن کرده است در مورد بازار شهر چنین می نویسد : بازار اینجا خیابانی صاف و مستقیم است نه فراوانی نعمت دار د و نه زیبا ست چهارصد تا پانصد دکان دارد که هفتاد دکان آن اجناس اروپایی و محلی می فروشند تعداد تجار شهر بالغ بر ۱۰۰ نفرند تجار اینجا نسبت به تاجران سایر شهرها کم مایه ترند ، ۴۰ یا ۵۰ تن ایشان اهمیتی دارند ۲۵ تن ایشان با تجار هشتر خان ارتباط دارند شهر دارای ۱۲ کاروانسرا است.
بدلیل اهمیت تجاری که بافروش از قدیم داشته کاروانسراهای متعددی در این شهر ایجاد شد که دفاتر تجاری و محل انبار برخی از کالاها در کاروانسراها ی مستقر در بازار بوده است که متاسفانه در حال حاضر تعدادی از آنها از بین رفته است.
وضعیت شاخص های مخابراتی مدیریت مخابرات بابل (پایان ۸۷)
شاخص |
وضعیت موجود |
جمعیت |
۵۰۴۲۷۸ نفر |
شماره تلفن های ثابت منصوبه |
۲۸۴۲۷۶ شماره |
شماره تلفن های ثابت مشغول به کار |
۲۱۵۶۳۵ شماره |
ضریب نفوذ تلفن ثابت |
۷۶/۴۲ درصد |
تعداد مراکز مخابراتی |
۹۳ مرکز |
تعداد تلفن همگانی |
۱۶۶۴ دستگاه |
تعداد روستاهای دارای ارتباط |
۶۱۹ روستا |
تعداد ICT روستایی پیشخوان دولت |
۴۷ مرکز |
پورت منصوبه دیتا |
۶۹۴ پورت |
پورت واگذار شده دیتا به مشترکین |
۲۴۸ پورت |
ضریب نفوذ دیتا |
۸۷/۴۹ درصد |
شهرهای مجهز به دیتا |
۷ شهر |
مشغول به کار تلفن همراه |
۲۳۰۳۱۵ سیم کارت |
ضریب نفوذ تلفن همراه |
۶۷/۴۵ درصد |
تعداد سایت های BTS |
۱۴۴ سایت |