سینما از حدود ۷۰ سال پیش تا به حال تغییرات زیادی داشته است و بعد از تکامل و پیشرفت تصویر، شاخص‌ترین تغییر در صدای ضبط و پخش شده می‌باشد.
در دهه ۳۰ و ۴۰ میلادی صدا در سینماها تنها به وسیله یک کانال و با بهره‌گیری از یک یا چند بلندگوی ساده پخش می‌شد. ولی اکنون سیستم‌های شبیه‌سازی صدا در منازل، تجربه یک فیلم سینمایی را متحول کرده‌اند.
صدای پیرامونی (Surround Sound)
روش‌های متفاوتی برای ضبط و پخش صدا وجود دارد. قبل از هر چیر به این نکته توجه کنید که طریقه پخش ارتباط مستقیمی با ضبط صدا دارد.ساده‌ترین شیوه ضبط و پخش که در ابتدا مورد استفاده در سینماها بوده‌است Mono یا همان تک صدا نام دارد. تک صدایی به این معنی است که تمام صداها از یک کانال ضبط و معمولاً بر روی یک بلندگو پخش می‌شود.
صنعت سینما از حدود ۷۰ سال پیش تا به حال تغییرات زیادی داشته است و بعد از تکامل و پیشرفت تصویر، شاخص‌ترین تغییر در صدای ضبط و پخش شده می‌باشد.
سیستم بعدی که به صنعت سینما وارد شد، سیستم استریو/Stereo است. البته چنین تعریفی دقیق نیست زیرا کلمه Stereo از Stereophonic گرفته شده‌است که به معنی “چند صدایی” است.
در این میان سیستم‌های اولیه‌ای که در استریو ظهور کردند دارای دو کانال ضبط بودند و برروی دو بلندگو پخش می‌شدند. برای مثال در صحنه فیلم برداری یک فیلم یا یک کنسرت دو کانال ضبط قرار می‌دهند که جای گوش انسان را می‌گیرد و برای پخش نیز هر کدام از این کانال‌های را به مجموعه‌ای از بلندگوها می‌دهند.
لابراتوار دالبی، موسسه‌ای که با استودیوهای فیلم و شرکت‌های سازنده تجهیزات سینما همکاری می‌کند، فن‌آوری ضبط و پخش سینمایی را یک قدم فراتر برد و با اضافه کردن کانال‌های ضبط و پخش بیشتر، تجربه‌ای زنده را به تماشای فیلم‌ها اضافه کرد.
البته ضبط صدای فیلم‌های سینمایی به همین سادگی نیز نیست و صدا در فیلم‌های سینمایی در استودیوهای مخصوصی تجزیه و سپس به کانال‌های مجزایی تقسیم می‌شود.
سیستم‌های ضبط و پخشی که محصول لابراتوار دالبی هستند نام‌های متفاوتی دارند.
سیستم دالبی ـ استریو سه کانال روبرو و یک کانال پیرامونی دارد. با این تفاوت که سیستم‌های اولیه استریو در سینما بر روی یک نوار مغناطیسی ضبط می‌شد ولی در این سیستم از نوار‌های نوری برای پخش دقیق‌تر و کم نویزتر بهره می‌گیرند.
این سیستم همچنین دارای فن‌آوری کاهش نویز بود که صداهای اضافی پیرامون را حذف می‌کرد.
امروزه، سیستم دالبی – استریو به عنوان سیستمی آنالوگ شناخته شده‌است.
در سال ۱۹۸۲، لابراتوار دالبی سیستمی به نام دالبی – ساراند را برای سیستم‌های سینمای خانگی معرفی کرد.
این سیستم با همان اصول سیستم دالبی – استریو کار می‌کرد ولی با این تفاوت که هر کدام از کانال‌ها را بر روی نوار‌های ویدئو یا سیگنال‌های تلویزیونی قرار می‌دادند و بلندگوها در منزل به شیوه‌ای تنظیم می‌شدند که تجربه‌ای مشابه سینما را به همراه داشته باشد.
این سیستم دارای دو بلندگوی چپ و راست و یک بلندگوی عقب بود.
سیستمی جدید با نام دالبی- پرو لوجیک در سال ۱۹۸۷ به بازار آمد که دارای یک بلندگوی جلو نیز بود.
با گذشت زمان و حاصل شدن پیشرفت در زمینه استفاده از رمز گذاری (Encoding)، میزان بیشتری اطلاعات با دقتی بیشتری بر روی فضایی کمتر ذخیره شد. این امر باعث پیدایش سیستم پیرامونی دیجیتال صدا (Digital Surround-Sound System) شد.
در سال ۱۹۹۳ همراه با اکران فیلم پارک ژورایسک، فن‌آوری جدیدی از شرکتی به نام Digital Theater Systems به صنعت سینما عرضه شد و DTSنام گرفت.
در دهه ۳۰ و ۴۰ میلادی صدا در سینماها تنها به وسیله یک کانال و با بهره‌گیری از یک یا چند بلندگوی ساده پخش می‌شد. ولی اکنون سیستم‌های شبیه‌سازی صدا در منازل، تجربه یک فیلم سینمایی را متحول کرده‌اند.
در این سیستم شش کانال متفاوت صدا بر روی یک یا دو CD ضبط می‌شوند و برای پخش، سینماها مجهز به دیسک‌خوان و یک رمزگشا می‌شوند که بتواند اطلاعات CD را به شش کانال برای پخش تجزیه کند.
در این سیستم سه کانال روبرو وجود دارد که با یک ساب‌ووفر همراهی می‌شود. دو کانال مجزا نیز در سمت چپ و راست وجود دارد.
در سیستم‌های سینمای خانگی که DTS را پشتیبانی می‌کنند، صدا و تصویر هردو برروی یک دیسک و در لایه‌های متفاوت ضبط می‌شوند ولی در سینما با یک کدگذاری، صدا و تصویر را هم‌زمان می‌کنند.
سیستم دیگری که توسط دالبی معرفی شد، دالبی – دیجیتال نام دارد که به دلیل داشتن ۵ کانال+یک ساب‌ووفر به دالبی۵٫۱ نیز معروف است. بعداً کانال‌های دیگری به این سیستم اضافه شدند.
در سینمای خانگی سیستم‌های صدای فراگیر کمی متفاوت کار می‌کنند. این تفاوت به طریقه پخش صدا از روی دیسک‌های فیلم مرتبط است.
در سیستم سینمای خانگی، اطلاعات صدای DTS نسبت به دالبی از فضای بیشتری (فشرده‌سازی کمتر) بر روی دیسک‌های فیلم ذخیره می‌شود. به این معنی که DTS دقت بیشتری نسبت دالبی دارد. با این حال استفاده از DTS در سیستم‌های سینمای خانگی و ارسال تلویزیونی کمتر رایج است.
رایج‌ترین نوع سیستم‌های دالبی ۵٫۱، ۶٫۱ و ۷٫۱ است. عدد سمت چپ نقطه تعداد کانال صدا و عدد سمت راست نقطه تعداد ساب‌ووفر را مشخص می‌کند.
کانال ساب‌ووفر صداهای با فراکانس کم را پخش می‌کند که به صدا حالت بم و قدرتمندی می‌بخشد.
